WŁADYSŁAW HASIOR
1928
14 de mayo: nace Władysław Hasior en Nowy Sącz.
1947-1952
Estudia en el Liceo Estatal de Artes Plásticas de Zakopane, llamado familiarmente "Kenarówka" (la escuela de Kenar).
1952—1957
Hasior estudia en la Academia de Bellas Artes de Varsovia. Es alumno del profesor Marian Wnuk. Finaliza sus estudios en 1957 realizando 14 figuras en cerámica (14 estaciones de la Pasión de Cristo) para la iglesia de Święty Kazimierz en Nowy Sącz.
1957
Comienza a trabajar como maestro en la "Kenarówka" de Zakopane.
1959—1960
El gobierno francés le concede una beca. Viaja a Francia e Italia, donde conoce entre otros a Osip Zadkin. La influencia de éste y los contactos con los surrealistas le abren nuevas posibilidades de expresión artística. En la segunda mitad de los años cincuenta Hasior realiza sus primeros "assemblages" que tienen un cierto parecido con los "tótems" exóticos y las máscaras africanas (por ejemplo: "La viuda" y "El hechicero"). Estos "objetos" surrealistas, concebidos con "materiales encontrados" le abren un camino artístico que ya no abandonará nunca. La obra de Hasior confundió siempre a los críticos de arte. Nunca supieron en qué "ismos" encasillarla. Encontraban en sus creaciones semejanzas con el pop-art, el dadaísmo, el surrealismo, el "primitivismo" o simbolismo. Y todo eso vinculado con el arte popular y la iconografía religiosa. Él mismo rechazaba cualquier "etiqueta formal". Decía: "Me han considerado como un especialista polaco en el pop-art. Pero no encuentro ninguna satisfacción en eso. Mi arte no deriva del pop-art, sino del arte popular, de los "tótems" mágicos de diferentes culturas, –entre otras, también de la cristiana–, y de ciertas inquietudes, miedos y obsesiones de nuestra época."
1960-1966
A Hasior le inspira el "desecho" cultural. El pop-art americano y el de la Europa occidental se inspiraba en el "desecho de la gran ciudad", en el mundo de los anuncios, del cine, de los semanales ilustrados; Hasior encontraba su inspiración, sin embargo, en las tradiciones de lugares pequeños y aldeas, en los cementerios y ferias de Podhale. Se servía de desechos de la vida cotidiana, cosas sin valor, innecesarias, vulgares y anodinas: cubiertos rotos, migajas de mecanismos, utensilios, juguetes, muñecas, figuritas de yeso y de madera, cochecitos para niños, recipientes de cristal, huesos, pieles. Se servía de maniquíes, "oleografías" kitsch, figuritas de santos de porcelana, flores de papel y plástico, decoraciones mortuarias. Utilizaba tejidos como el damasco, terciopelo, raso, etc; cintas, flecos, escarapelas y abalorios. Conseguía con ello obras sorprendentes, metafóricas y de novísimos significados . Las composiciones de Hasior adquieren dimensiones mágicas, se convierten en objetos de caracter "semi-religioso". Esta tendencia es muy evidente en los "estandartes" elaborados a partir de la segunda mitad de los años sesenta. Tienen una forma semejante a los "estandartes" utilizados durante las procesiones religiosas y algo, también, de las arcaicas banderas que se utilizaban en los combates. Esos monumentales y refinados "estandartes" de abigarrados colores evocan la tradición religiosa e histórica arraigada fuertemente en la conciencia de los polacos. Hasior organizó procesiones-desfiles en Podhale, durante las cuales los bomberos o los campesinos portaban esos símbolos "blasfemos" de culto.
Hasior creó geniales monumentos y esculturas al aire libre. Estaba convencido de que esas composiciones le permitían al artista expresarse plenamente. En esas obras fascina la combinación de los cuatro elementos naturales: tierra, agua, viento y fuego.
1966
Expone sus obras en la prestigiosa galería de arte Zachęta.
1968
Exposición en la Moderna Musset de Estocolmo.
Hasior eleva, cerca de la localidad de Czorsztyn, un monumento –nunca acabado– que dedica "A los que padecieron en Podhale luchando por el gobierno de las masas" y conocido como "Los órganos de hierro". En su idea original ese monumento debía "emitir sonidos". Pensó en instalar pífanos de hierro que emitiesen sonidos al soplar el viento. Desgraciadamente, sus propósitos nunca se llevaron a cabo y, actualmente, la escultura corroída por la herrumbre "asusta" a los visitantes.
1970
Con Józef Szajna representa a Polonia en la XXXV Bienal de Venecia.
1969-1972
En algunas ocasiones, Hasior empleó un peculiar método –inventado por él mismo–, para moldear las esculturas. De esas esculturas, una está en Montevideo (Gólgota - 1969), otra en la Louisiana danesa (Pietá ardiente -1972), y en Sodertajle, cerca de Estocolmo (Carro de guerra a pleno sol).
En Koszalin y Szczecin compuso también esculturas semejantes.
Años ochenta
En ese período de su creación el artista se dedica mayoritariamente a componer "assemblages".
El arte de Hasior no provoca en la actualidad tantas emociones como antaño, ya no suelen calificarlo de herético o blasfemo, pero sin embargo sigue siendo un arte que intriga y seduce.
Hasior dejó un legado de más de mil creaciones tanto en Polonia como en el extranjero.
La mayor colección de sus obras se encuentra en el Muzeum Tatrzańskie de Zakopane (cerca de 500 objetos) y en Miejski Ośrodek Sztuki de Gorzów (35 creaciones artísticas).
1999
14 de julio: tras larga enfermedad, muere en Cracovia completamente olvidado.
Władysław Hasior (1928-1999) qui a vécu à Zakopane la plupart de sa vie professionnelle, est largement reconnu comme l'un des grands sculpteurs de la Pologne de l'après-guerre.
Il est l'auteur de nombreux monuments, des "bannières", des objets et des installations, des assemblages, des collages et des événements de plein air. Toutefois, on sait peu de sa passion pour la photographie, une forme d'art qui l'a accompagne tout au long de sa vie créative. Hasior a toujours organisé ses diapositives, les mettait en séries thématiques et les travaillait continuellement; il les analysait, rassemblait et réorganisait - selon le sujet, l'aspect choisi de la réalité ou l'élément de liaison.
Pour Hasior, partager des observations et des réflexions qui l' accompagnaient en photographie était aussi important que photographier. Dans son appartement, il organisait un "cinéma" - diaporamas commentés (qu'il apellait également en plaisantant "le club d'une ville provinciale"). Il présentait les diaporamas à ses amis et connaissances, et y invitait également les amateurs d'art et les étudiants d'écoles artistiques.
Tout en montrant les photos, il parlait non seulement de son travail et ses inspirations, mais aussi de l'art ancien et moderne européen et polonais, de manifestations artistiques, et de ce qu'il pensait être des expressions intéressantes de la réalité.
La collection de Hasior qui compte plus de 20 mille diapositives en dit long sur l'artiste. Il nous apparaît comme un esthète sensible avec une connaissance culturelle, un historien de l'art avec une énorme capacité de l'association des phénomènes, ainsi qu'un homme de passion pour la vulgarisation et le partage de ses connaissances, pensées et expériences. L'exposition montre seulement une petite partie d'héritage photographique de l'artiste et cherche à réunir des photos avec le commentaire original de Władysław Hasior. Elle est divisée en deux parties. La première présente des sources d'inspirations de l'artiste, et les photos affichées sont choisies dans le cycle "Inspirations". La deuxième partie est un "bloc-notes photographique", montrant l'intérêt de l'artiste et sa sensibilité artistique, tout en se référant indirectement à ses inspirations. Les photos dans cette partie proviennent de séries: "Rythmes", "Peurs", "La paille","La terre", "Le rocher", "L'eau", "La nature et ...", "La matière", "Les constructions" et "Le béton".
— Muzeum Tatrzańskie
Originally run by the artist, it is a gallery of his works.
Born in Nowy Sącz in 1928, Władysław Hasior was first educated in Zakopane under the supervision of the outstanding teacher and artist Antoni Kenar at the State School of Art Techniques, which he completed in 1952. He studied at the Academy of Fine Arts in Warsaw with Professor Marian Wnuk, graduating in 1958, and in Ossip Zadkine’s studio in Paris in 1959. Even before his graduation from the Academy, he started teaching at the State School of Art Techniques in Zakopane, with which he was to remain connected for many years.
From 1959, he took part in all the regional shows of works by Zakopane artists and in the initiatives of artists associated with the Antoni Kenar State School of Art Techniques. In the 1960s and 1970s, Władysław Hasior presented his works at numerous exhibitions at home and abroad. He travelled a great deal, visiting Sweden, Norway, Denmark, Belgium, the Netherlands, France, Italy, Austria, the Federal Republic of Germany, Uruguay, and Argentina. In Zakopane, he was for many years engaged in the organization of artistic events including the February Print Salons, the March Painting Salons, and Surveys of Art Films. His credits also include original monuments and open-air sculptures. Fire, water and sounds feature prominently in these works. In 1972 he constructed a sculpture entitled The Scandinavian Chariot in Sweden. He also collaborated with theatre as a stage designer.
Władysław Hasior’s works are in Polish museum collections in Cracow, Warsaw, Łódź, Poznań, Szczecin, Wrocław, Bydgoszcz, Lublin, Nowy Sącz and Zakopane; and abroad in museums of Helsinki, Paris, Stockholm, Oslo, São Paulo, Milan, Edinburgh, Bochum, Duisburg and Amsterdam, as well as a large number of private collections.
In December 1984 his works were transferred from the artist’s small studio to the Gallery in Jagiellońska Street. The Gallery is based in the former resting terrace of the Warszawianka sanatorium. Erected in 1935 to Tadeusz Litawiński’s design, the wooden resting terrace originally had two levels glazed from the south. It has been adapted for the gallery needs, becoming a complex of interiors on several layers, intended as exhibition rooms, often a concert hall, as well the artist’s home and studio. The Gallery was inaugurated in February 1985.
Displayed in the Gallery are Władysław Hasior’s famous banners, spatial compositions and sculptures made of various materials as well as objects of daily use, often bordering on junk, which have in the artist’s hands acquired a new meaning. Bearing metaphorical, witty, slightly pervert titles, they make one ponder on the present-day world and art. Art historian Marek Rostworowski wrote about the artist: ‘Hasior is related to late-mediaeval artist-poets who evoked a beautiful awe-inspiring world combining reality with metaphor and the otherworldly, one intended to charm the reality-harassed individual longing to step beyond it... [That was at] the time of Hieronymus Bosch, Bruegel, witches and Spaniards enamoured of martyrdom... In him [Hasior], nothing is what it is, but what it looks to the unbridled imagination. Another reason why it is a fairy tale is that in Hasior’s sentences the words mean something different from what each of them means separately.’
Mariusz Hermansdorfer wrote in a catalogue of his exhibition: ‘Władysław Hasior’s works have a universal quality. They are also very Polish. Connected with the region of Podhale, its culture, faith, history and nature, the local people’s efforts and rhythm of life, the tradition and the present of the area, they have a universal meaning. It is not an additional element, one that occurs besides the local values. Quite the contrary, whatever Hasior does, has universal traits.’ It seems that Mariusz Hermansdorfer’s words are the synthesis of Władysław Hasior’s oeuvre. Władysław Hasior died in Zakopane on 14 July 1999. In the artist’s lifetime the gallery was a venue for meetings with art, which he conducted. Enjoying a standing invitation to the section allotted to temporary exhibitions, contemporary artists, painters, sculptors and photographers regularly presented their works there.
— Muzeum Tatrzańskie
Był jednym z najbardziej twórczych, niezwykłych i największych polskich artystów ubiegłego stulecia, odkrywcą nowych dróg w sztuce na miarę nie tylko polską i nie tylko europejską. Prekursor pop-artu, był równie w swej sztuce nasycony polskością jak Chopin w muzyce. Rozsławił w latach 60. i 70. imię Polski szeroko na świecie.
Powstały w owych latach poruszające wyobraźnię i przejmujące: Stary motyl w Oslo, Ekshumowany w Buenos Aires, Płonąca Pieta w Kopenhadze, Golgota w Montevideo czy Słoneczny rydwan w Södertalie, a w kraju słynne Żelazne organy w Czorsztynie, Płomienne ptaki w Szczecinie i Tym, co walczyli o polskość i wolność ziem Pomorza w Koszalinie. Te, przypomniane tytułami – to pozycje monumentalne, pomnikowe. Ale Hasior wsławił się także, czy nawet przede wszystkim, twórczością w kameralnych wymiarach.
Urodzony w Nowym Sączu, uczeń wsławionej szkoły Kenara, mimo studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, zachował cały bagaż ludowych, góralskich, polskich i religijnych tradycji, wyniesionych z domu i regionu, gdzie przyszedł na świat i gdzie się wychował.
Obdarzony niezwykłą fantazją, krótko tylko, w czasie studiów, posługiwał się tradycyjnymi technikami rzeźby w drewnie czy w ceramice. Już w roku 1957, na rok przed uzyskaniem dyplomu akademii, zaczął artysta tworzyć pierwsze assemblages, jak Wdowa, Czarownik czy Męka Pańska z zardzewiałych grzejników, drzwiczek od pieca, drutu, piór i innych nieużytecznych przedmiotów codzienności. Początkowo motywacja artysty – jeszcze studenta – była ludyczna. Wkrótce jednak odkrył nieograniczone możliwości wyrazowe tego języka wypowiedzi i przyjął go jako dla niego najwłaściwszy. W tym sensie: operowania językiem assemblage’u stał się prekursorem pop-artu, który wyprzedził o kilka lat. Sam wprawdzie sprzeciwiał się tej kwalifikacji, twierdząc że nie ma z pop-artem nic wspólnego. Różnice były istotnie duże. Inna bowiem była problematyka, którą podejmowali amerykańscy pop-artyści, a to na tyle, na ile różniły się warunki życia, tradycje i historia społeczeństwa amerykańskiego lat 60. od warunków życia, tradycji i historii społeczeństwa polskiego tego samego czasu. I inne były rekwizyty codzienności, którymi posługiwali się amerykańscy artyści od rekwizytów używanych przez Hasiora, a to na tyle, na ile różne były: stopień cywilizacji i zawartość śmietnisk nowojorskich od polskich, podhalańskich. Ale metoda twórczego działania u Rauschenberga i u Hasiora była ta sama: łączenie różnych przedmiotów i materii, odbieranie im ich poprzedniego znaczenia funkcjonalnego i jednocześnie nadawanie nowej roli: symbolicznej. Hasior nie dostrzegał w tym nic odkrywczego. Przecież ten rodzaj działań istnieje od początku świata – mówił w wywiadzie telewizyjnym w 1968 r. – a wynika to z organicznej, choć irracjonalnej potrzeby, by nadawać przedmiotom i rzeczom inne niż ich codzienne, utylitarne znaczenie. Rzeczywiście, np. już w pradawnych wierzeniach i obrzędach kamienie, drzewa czy inne obiekty uznawane bywały za święte i nietykalne tabu. W sztuce jednak dopiero futuryzm przyniósł pierwsze assemblages Boccioniego. Podejmowali następnie te eksperymenty Ivan Puni, Marcel Duchamp, Man Ray i kilku innych artystów z kręgu dadaistów i surrealistów. Potem zainteresowanie tym nurtem poszukiwań wygasło, by powrócić znów ok. 1960 r., czego wyrazem była wystawa Art of assemblage w Museum of Modern Art w Nowym Jorku w 1961r.
Bożena Kowalska
— Sztuka Polska
